Romatoid artrit (RA), el ve ayak parmaklarındaki eklemlerde deformasyona sebep olan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Hastalık, 40-60 yaşları arasında, el ve ayak eklemlerinde ağrılı şişlikler yaparak kendini gösterir. Hastalık, tedavi edilebilmesine rağmen tekrar ortaya çıkması engellenemiyor.

Sigara ve genetik yatkınlık

Sigara, bu hastalığın nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Her üç romatoid artrit vakasından birinin sigaradan kaynaklandığı tahmin ediliyor (Bu oran tam olarak bilinmiyor!!!).

Eğer kişinin bu hastalığa genetik yatkınlığı varsa, sigara içmek hastalığa adeta davetiye çıkarıyor. Ailesinde romatoid artrit hastalığı olup da sigara içenlerde ise bu risk daha da büyüyor.

Sigaranın, romatoid artrit sorumlu geni nasıl etkilediği, hastalığı nasıl tetiklendiği tam olarak bilinmiyor.

Bu sorunun cevabı bulmak için rastgele seçilmiş 1200 romatoid artrit hastası ve 871 sağlıklı insandan (kontrol grubu) oluşan bir denek grubu oluşturuldu. Araştırmaya katılan romatoid artrit hastalarına sigara içip içmediği soruludu ve ayrıca kan örneği alındı. Kan testlerinde riskli gen olarak tespit edilmiş olan HLADRB1 SE geni ve ACPA proteini* (Anti-citrullinated protein antibodies) analiz edildi.

ACPA proteini*, Romatoid artrit hastalığının ortaya çıkması ile birlikte vücut tarafından otomatik olarak üretilen bir antikordur. 

Test sonuçları

• 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içen tiryakilerin kanında çok fazla miktarda ACPA bulunduğunu görüldü. Sigarayı bırakanlarda ise sigarayı ne kadar süre önce bıraktığına bağlı olarak ACPA nin düştüğü görülmüştür. Örneğin 20 yıl önce sigarayı bırakanların kanında hiç içmeyenlerle eşit miktarda ACPA bulunduğu görüldü. Yani 20 yıl önce sigara bırakanlar ile hayatlarında hiç sigara içmemişler aynı riski taşıyorlar.
• Tüm Romatoid artrit vakalarının % 20 si sigaradan kaynaklanıyor.
• Erkekler kadınlara göre daha fazla risk altındalar.
•  Romatoid artrite genetik yatkınlığı olanlarda durum daha kötü. Buna göre, Romatoid artrit hastalarının % 55 i genetik yatkınlık+sigaradan kaynaklanıyor.
• Yapılan gen analizlerinde tüm romatoid artrit hastalarının % 50 sinde HLA-DRB1 SE geni nin iki kopyasının da hasarlı olduğu tespit edildi. (Hem anne, hem babadan gelen kopyalar)

Sonuç: Sigara, romatoid artrit hastalığı riskini ARTIRIYOR.

Mehmet Saltürk

+++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
+++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Smoking is a major preventable risk factor for rheumatoid arthritis: estimations of risks after various exposures to cigarette smoke

Berlin’de yaşayan 44 yaşındaki Timothy Ray Brown (Bu isim takma) 1996 yılında HIV pozitif olduğunu, 2006 yılında ise lösemi hastası olduğunu öğreniyor. Doktorlar, lösemi için kemoterapi ye başlıyorlar ve hasta biraz kendini toparladıktan sonra, lösemi tedavisi için kök hücre transferi yapmaya karar veriyorlar. Bu arada doktorlar, kök hücre bağışlayacak kişinin bağışıklık sisteminin HIV Resisidens olmasının alıcı için daha iyi olacağına karar veriyor. Yani bağışıklık sistemi HIV’e karşı dayanıklı bir verici olması gerektiğini düşünüyorlar)

Böyle bir kişinin tüm Avrupada % 1 olduğunu bilinmesine rağmen yine de bir ilan veriliyor ve şansları yaver gidiyor bağışıklık sistemi HIV Resistens olan uygun bir kişi bulunuyor. Bu kişiden, Berlin Charité üniversitesi kliniğinde kök hücre alınıyor ve hastaya kök hücre transferi yapılıyor. Kök hücre transferinden birkaç hafta sonra hastaya gerekli testler yapılıyor.

Sonuç

• Löseminin tamamen iyileşti
• HIV virüsünün tamamen yok oldu

Fakat lösemi bir müddet sonra tekrar nüks etti ve bu sefer hastanın durumu ilkinden daha da kötü oldu. Hastalık beyne de sıçramış ve hasta ne konuşabiliyor nede yürüyebiliyordu.

Hastaya tekrar kemoterapi ve tekrar kök hücre transferi uygulanıyor. Hasta ikinci kez ayağa kalkıyor. Hastanın durumu tekrar düzeliyor.

Hamburg-Eppendorf üniversitesinde HIV-konusunda uzman Jan van Lunzen, Timothy nin durumunun çok özel olduğunu, onda elde edilen başarının diğer HIV hastalarında da elde edilebilmesinin şimdilik zor olduğunu ama gelecekte HIV hastalarının tedavisinde bu yönteminin geliştirilip uygulanabileceğini belirtti.

Mehmet Saltürk

Sinapslar, sinir hücresinin bağlantı yerleridir. Bir sinir hücresinden, komşu sinir hücresine enformasyon akışı sinapslar aracılığı ile yapılır. Sinapsların fonksiyonu iyi bilinmesine rağmen, yapısı ve yapısına katılan moleküller hakkında pek fazla bilgi sahibi değiliz.

SynCAM Proteini

İki sinir hücresinin bağlantı yeri olan sinapslarda SynCAM1 adındaki bir protein adeta bir tutkal gibi görev yaparak iki sinir hücresini birbirine bağlanmasını sağlar.

Öğrenme, unutma ve hafızada tutma

Öğrenme konusunda şimdiye kadar kabul gören yaygın görüş, öğrenme ile sinapsların sayısı arasında doğru orantı olduğuydu. Buna göre, SynCAM1 proteini sinir hücrelerini birbirine bağlar ve oluşan yeni sinapslar bilgi akışını hızlandırır, hızlanan bilgi akışı da öğrenmeyi kolaylaştırırdı.

SynCAM1 proteini, sinapsların sayısını ne kadar artırıyor ve bu sinapslar yaşam boyunca devam ediyor mu?

Bu sorunun cevabı genetiği değiştirilmiş fareler ile yapılan testlerle ortaya çıkarılmaya çalışıldı.

Genetiği değiştirilmiş fareler ile iki farklı çalışma yapıldı

1. Gruptaki farelede SynCAM1 proteini üretimi yükseltildi
2. Gruptaki farelede SynCAM1 proteini üretimi tamamen engellendi.

Sonuç

• SynCAM1 proteini sadece yeni sinaps oluşumuna katılmakla kalmıyor aynı zamanda var olan sinapsların da hayatta kalmasında önemli rol oynuyor.
• Eğer farelerde SynCAM1 proteininin üretimi suni olarak artırılırsa sinapsların sayısında gözle görülür bir artış oluyor.
• Eğer farelerde SynCAM1 Proteininin üretimi tamamen engellenirse oluşan sinapslar tekrar kayboluyor.

SynCAM1 poteini yoksa, öğrenme daha kolay

Şimdiye kadar kabul edilen teorinin tersine sinaps sayısı arttıkça informasyonun daha iyi iletilip ve işlendiği, buna bağlı olarakta öğrenmenin daha kolay olduğu görüşü bu araştırma ile geçerliliğini kaybediyor.

Genetik olarak değiştirilen farelerde yapılan laboratuvar araştırmalarının sonucu çok açık bir şekilde göstermiştir ki, SynCAM1 proteini öğrenmeyi yavaşlatıyor. Eğer ortamda SynCAM1 proteini yoksa farelerde öğrenme ve hatırlama çok daha hızlı oluyor. Ayrıca ortamdaki SynCAM1 proteini azaldığı zaman daha önce kullanılmış ve gereksiz sinapslar birbirinden yavaşça ayrılarak öğrenme ve hatırlama hızlanıyor. Öğrenme kabiliyeti, kullanılmış ve gereksiz sinapsların tekrar ortadan kalkması ile artıyor.

Bir öngörü: SynCAM1 proteininin bu fonksiyonunun ortaya çıkması Otizm ve Alzheimer tedavisinde yeni ufuklar açabilir.

Mehmet Saltürk

+++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
+++++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

SynCAM 1 Adhesion Dynamically Regulates Synapse Number and Impacts Plasticity and Learning

Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.

Araştırmalar, internet ve sosyal medya kullanıcılarının her geçen gün artmasına paralel olarak kitap ve gazete okuyanların sayısının hızla azaldığını gösteriyor. İnsanlar uzun metinler okumak, okuduğu konunun ayrıntılarını öğrenmek veya sürükleyici romanın içinde kaybolmak yerine parça parça paragraflar, cümleler okumayı tercih ediyorlar. Bunun neden böyle olduğu ayrı bir araştırma konusu, belki ilerde ayrı bir makalede bu konuyu ele alabiliriz. Burda okumanın beyin gelişimine olan olumlu etkisinin araştırıldığı bir bilimsel çalışma ve çalışmadan ortaya çıkan sonuçlar ele alınacaktır.

***

Beyin, milyarlarca sinir hücresinin birbirine sinaps noktaları ile bağlandığı kompleks bir nöronlar ağından oluşur ve beyinde ne kadar fazla sinaps varsa beyin aktivitesi o kadar fazla olur.

Gerek çocuklarda, gerekse yetişkinlerde düzenli okuma beynin çeşitli bölgeleri arasında sinyal alışverişine sebep oluyor. Yapılan birçok araştırma okumanın zihinsel faliyetleri geliştirdiğini ve hafızayı güçlendirdiğini gösteriyor. Özellikle kitap okumanın ihtiyarlık döneminde demansa karşı koruyucu bir etkisinin olduğu uzun zamandan beri biliniyor.

Paris’te bulunan Collège de France den Stanislas Dehaene, araştırmayla ilgili yaptığı açıklamada, okumanın beyni olumlu yönde değiştirdiğini ve okuma esnasında okunan her kelimenin, sahnelenen her kurgunun, romanda geçen her karakterin özellikle beynin sol yarısında birçok alanda ve deşifre edilerek işleme konulduğunu belirtiliyor. Örneğin romandaki bir kahraman yeni bir maceraya giriyorsa, bu olay beynin Premotor korteksinde yüksek zihinsel performans ve perspektif değişikliklere sebep oluyor.

63 kişi ile yapılan araştırma

İlk okumayı öğrenme ister çocukluk isterse yetişkinlik yaşta olsun, kişi yazılı bir metin gördüğü anda beyinin farklı bölgelerinde reaksiyonlar oluşuyor.

63 kişilik Portekizli ve Brezilyalı gönüllü den oluşan bir grup ile yapılmış olan bu araştırmada deneklere bilgisayar ekranında hem yazılı hem sözlü olarak çeşitli objeler gösteriliyor ve aynı zamanda deneklerin beyninde nasıl bir değişiklikler olduğunu tespit etmek amacı ile funktionelle Magnetresonanztomographie (fMRT) yöntemi ile beyin tomografisi çekiliyor.

Deneye katılanların profili

• 10 kişi: Okuma yazma bilmiyor
• 22 kişi: Okuma yazmayı yetişkin yaşta öğrenenler
• 31 kişi: Okuma yazmayı çocuk yaşta öğrenenler

fMRT sonuçları

Beyninin farklı bölgeleri farklı şiddette reaksiyon verdi

• Okuma yazma bilen gruba yazılı bir kelime gösterildiğinde beyinin sol temporal lobu aktif hale geçiti. Bu bölge, aynı kelimeyi sözlü olarak duyduğu zamanda da aktif hale geçiti. Yani, okuma yazma bilen kişiye gösterilen yazılı kelime beyinde sanki konuşuluyormuş gibi algılandı.
• Okuma yazma bilmeyen gruba yazılı bir kelime gösterildiğinde, beynin sadece görselliğin algılandığı bölgelerde düşük yoğunlukta aktivite görüldü.

Okuma ister çocuk yaşta, ister yetişkin yaşta öğrenilsin beyinde olumlu değişime sebep oluyor.

• Okuma, Görsel kortex in (visual cortex) kapasitesini artırıyor. (Burası görerek aldığımız bilgilerin beynin arka kısmında işlendiği bölgedir. Beyin burda gördüğü kelimeleri görsel hale getirerek akıcı bir şekilde okunmasını sağlıyor)
• Okuma, beynin arka kısmında kelimelerin deşifre edilerek görsel hale getirildiği Occipital temporal cortex bölgesinde de olumlu iyileşmelere sebep oluyor. (Bu bölge beynin sol yarısını aktif hale getirerek konuşma kalitesinin yükselmesine sebep olan bölge)

Mehmet Saltürk

++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

How Learning to Read Changes the Cortical Networks for Vision and Language

Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.

NASA, dünya dışı yaşamla ilgili bir açıklama yapacağını söyleyip arkasından Amerika birleşik devletleri’nin Kaliforniya eyaletindeki Mono gölü’nde bulunan ve GFAJ-1 olarak adlandırılan bir bakteriyi bilimde devrim miş gibi dünyaya duyurması konuya ilgi duyan herkesi tam bir hayal kırıklığına uğrattı. Ben şahsen bu açıklamayı duyunca  Satürn’ün uydusu Titan da bir yaşam formu falan bulunduğunu sanmıştım.

Dünyadaki canlıların DNA sında karbon, hidrojen, azot, oksijen, fosfor elementlerinin dışında, GFAJ-1 bakterisinin DNA sında, Fosfor yerine Arseniğin bulunması ve bu bakterinin arsenik içerisinde yaşayabilmesi elbetteki önemli ama sansasyonel değil.!!!

Çok uzun zamandır beri Dünyadaki bazı canlıların çok extrem şartlarda hayatta kalabildikleri zaten biliniyordu. Örneğin thermophilic bakteriler +117 °C yaşayabiliyorlar veya – 80°C yıllarca ölmeden hayatta kalabiliyorlar.

Arsenik periyodik cetvelde Fosforun altında bulunur ve her iki Element de benzer kimyasal özellikler gösterir.

GFAJ-1 nin DNA sının yapısında bulunan Arseniğin, Fosfor ile nasıl yer değiştirdiği pek bilinmese de bunun dünya dışı yaşama bir model veya öngörü oluşturabileceğini söylemek, heleki bunun NASA tarafından söylenmesi, bence tam bir spekülasyon. Evet bu bilimsel olarak bilinenlerin dışında bir bulgu ve önemli. Ama bunu dünya dışında bir yaşamla ilişkilendirmek en hafif deyimle zorlama bir yorumdur.

Bir romandan NASA ile ilgili bir kurgu

Okuyanlar hatırlar, “ Dan Brown’un İHANET NOKTASI adlı romanında NASA kaybettiği prestijini tekrar kazanabilmek için ustaca bir plan hazırlar. Plana göre NASA, dünyada nesli tükenmiş, yaşadığı dönemde bile çok ender rastlanan bir canlıya ait fosili Amerikan Deniz Kuvvetlerine ait bir denizaltı yardımı ile okyanusun altından ustaca buzulların arasına yerleştirir. NASA, buzulların arasından çıkardığı bu fosilin “Dünya Dışı” bir canlıya ait olduğunu sansasyonel bir biçimde tüm dünyaya duyurur ve daha sonra bunun düzmece plan olduğu ortaya çıkar….  Belki bu da Dan Brown’ın romandaki gibi „Güven tazeleme operasyonu…“

Yapılan birçok istatistiksel çalışma diyabet 2 hastaları arasında daha az sayıda alzheimer hastasının olduğunu gösteriyor. Bu da dikkatleri diyabet 2 tedavisinde kullanılan Metformin içerikli ilaçlara çekti.

Bu konuda yapılan laboratuvar çalışmaları, diyabet 2  hastalarının aldığı Metformin in beyinde bir enzimi aktif hale getirerek hücre ölümlerinin engellediğini ortaya çıkardı.

Ayrıca yapılan araştırmalardan çıkan başka bir olumlu sonuç da, Metformin in sadece diyabet 2 hastalarında değil, aynı zamanda sağlıklı insanlarda da koruyucu etkisinin olduğunu gösteriyor.

Sonuç

Metformin, beyinde Tau-Proteininin anormal oluşumunu engelleyerek, fosfat moleküllerinin Tau-proteinine bağlanmasının önüne geçiyor.

Bu da şu nedenle önemli 

Fosfat moleküllerinin, anormal yapıdaki Tau Proteinine bağlanması zaman içerisinde beyindeki sinir hücrelerinde β-Amiloid plakları birikmesine neden oluyor ki, bu da önce demanz, ardından alzheimer hastalığına yol açıyor.

Mehmet Saltürk

++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Biguanide metformin acts on tau phosphorylation via mTOR/protein phosphatase 2A (PP2A) signaling

Yaşlanmadan dolayı kasların zayıflaması veya bir hastalıktan dolayı kas erimesi gibi rahatsızlığı bulunan kişiler, kök hücre transferi sayesinde tıpkı genç insanlardaki gibi güçlü kaslara sahip olarak daima genç kalabilecekler.

Tıpta devrim niteliğindeki bu araştırma farelerde başarılı sonuç verdi.

Laboratuvarda yapılan çalışmalarda 3 aylık genç farelerden alınan kök hücreler, ayak kasları hasar görmüş farelere transfer edildi ve birkaç gün gibi çok kısa süre içerisinde hem hasarlı kasların onarılmış hem de sayılarının artmış olduğu görüldü

Bu araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında yapılacak yeni çalışmalar, yakın bir gelecekte yaşlılara ve dejeneratif kas rahatsızlığı bulunan hastalara (kas distrofisi) umut ışığı olabilecek gibi görünüyor.

Klinik çalışmaların olumlu sonuç vermesi durumunda yaşlılığı fit kaslar ile geçirmenin önü de açılmış olacak.

Mehmet Saltürk

++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++++++

Kemik erimesine karşı da kullanılan progesteron ve gestagen hormonu meme kanserine sebep olmaktadır.

Meme kanseri vakalarının çok az bir kısmı genetik faktörlerden kaynaklanırken, büyük kısmı sentetik olarak alınan progesteron ve gestagen hormonlarına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.

Östrojen ve gestagen göğüslerin büyümesinde rol alan hormonlardır. Süt bezleri hücrelerinde bulunan östrojen ve gestagen moleküllerini yakalamaya yarayan reseptörler, doğum kontrolü ilaçlarında kullanılan progesteron ve gestagen türevlerini de yakalar. Yakalanan bu moleküller meme hücrelerinde RANKL proteinlerin üretilmesi için komut verir. Üretilen bu protein kemik oluşumunun yanı sıra kök hücrelerinin çoğalmasını da tetikler. Kök hücrelerinin kontrolsüz olarak çoğalması ise kötü huylu tümör oluşumunun başlamasına sebeb olmaktadır.

Mehmet Saltürk

+++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
+++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Osteoclast differentiation factor RANKL controls development of progestin-driven mammary cancer

X Kromozomu üzerinde 1914 bp uzunluğunda TKTL1 (Transketolase-like protein 1) adında bir gen bulunmakta ve bu genin kötü versiyonu sağlıklı hücreleri kanserli hücrelere dönüştürmektedir. Kötü versiyonlu TKTL1 genini aktif hale getiren en önemli madde ise şekerdir.

 Şeker ve fermantasyon

Şeker, kanserli hücreleri fermantasyon yapması için harekete geçirir. Fermantasyon sayesinde aktif hale geçen kanserli hücreler çevresindeki sağlıklı dokulara zarar vererek vücudun savunma sisteminin işlevsiz kalmasına ve ardından bütün vücuda yayılarak metastazı oluşmasına sebep olur. Bu tip kanserli hücreler kemoterapi ve ışın tedavisine gibi klasik tedavi metodlarına karşı da dirençlidirler.

Kötü versiyonlu TKTL1 geninin faaliyeti doğru beslenme ile yavaşlatılır 

Anti kanser beslenme diyeti

• Dengeli miktarda protein, yağ, lifli gıdalar, az miktarda karbonhidrat ve şeker tüketerek. (Açıklama: Az miktarda karbonhidrat ve şeker tüketerek kanserli hücrelerdeki fermantasyon metabolizmasını yavaşlatıp, kötü verziyonlu TKTL1 geninin aktivitesini durdurur.
• Yemek öncesi ve sonrası salgılanacak olan insülin miktarındaki dalgalanmaların önüne geçmek için az yemek 
• Spor yaparak bir taraftan vücuttaki yağ yakması sağlanırken diğer taraftan kalbin güçlenmesi sağlanmalı (Açıklama: Güçlü bir kalp, organlarda kanser hücrelerinin oluşumunu engellemede etkili rol oynamaktadır.)
• Az miktarda karbonhidrat ve şeker tüketerek kanserli hücrelerdeki fermantasyon metabolizmasını yavaşlatıp, kötü verziyonlu TKTL1 geninin aktivitesini durdurarak.

Not 1 : Fermantasyon için en önemli enerji kaynağı, ekmek, makarna, pirinç, patates ve saf şekerdir.

Not 2 : Kanserli bir hücrenin, fermantasyon yapabilmesi için, sağlıklı hücreye göre 30 kat daha fazla şekere ihtiyacı duyar.

Mehmet Saltürk

++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Transketolase-like protein 1 (TKTL1) is required for rapid cell growth and full viability of human tumor cells

Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.