Romatoid artrit (RA), el ve ayak parmaklarındaki eklemlerde deformasyona sebep olan bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Hastalık, 40-60 yaşları arasında, el ve ayak eklemlerinde ağrılı şişlikler yaparak kendini gösterir. Hastalık, tedavi edilebilmesine rağmen tekrar ortaya çıkması engellenemiyor.

Sigara ve genetik yatkınlık

Sigara, bu hastalığın nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Her üç romatoid artrit vakasından birinin sigaradan kaynaklandığı tahmin ediliyor (Bu oran tam olarak bilinmiyor!!!).

Eğer kişinin bu hastalığa genetik yatkınlığı varsa, sigara içmek hastalığa adeta davetiye çıkarıyor. Ailesinde romatoid artrit hastalığı olup da sigara içenlerde ise bu risk daha da büyüyor.

Sigaranın, romatoid artrit sorumlu geni nasıl etkilediği, hastalığı nasıl tetiklendiği tam olarak bilinmiyor.

Bu sorunun cevabı bulmak için rastgele seçilmiş 1200 romatoid artrit hastası ve 871 sağlıklı insandan (kontrol grubu) oluşan bir denek grubu oluşturuldu. Araştırmaya katılan romatoid artrit hastalarına sigara içip içmediği soruludu ve ayrıca kan örneği alındı. Kan testlerinde riskli gen olarak tespit edilmiş olan HLADRB1 SE geni ve ACPA proteini* (Anti-citrullinated protein antibodies) analiz edildi.

ACPA proteini*, Romatoid artrit hastalığının ortaya çıkması ile birlikte vücut tarafından otomatik olarak üretilen bir antikordur. 

Test sonuçları

• 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içen tiryakilerin kanında çok fazla miktarda ACPA bulunduğunu görüldü. Sigarayı bırakanlarda ise sigarayı ne kadar süre önce bıraktığına bağlı olarak ACPA nin düştüğü görülmüştür. Örneğin 20 yıl önce sigarayı bırakanların kanında hiç içmeyenlerle eşit miktarda ACPA bulunduğu görüldü. Yani 20 yıl önce sigara bırakanlar ile hayatlarında hiç sigara içmemişler aynı riski taşıyorlar.
• Tüm Romatoid artrit vakalarının % 20 si sigaradan kaynaklanıyor.
• Erkekler kadınlara göre daha fazla risk altındalar.
•  Romatoid artrite genetik yatkınlığı olanlarda durum daha kötü. Buna göre, Romatoid artrit hastalarının % 55 i genetik yatkınlık+sigaradan kaynaklanıyor.
• Yapılan gen analizlerinde tüm romatoid artrit hastalarının % 50 sinde HLA-DRB1 SE geni nin iki kopyasının da hasarlı olduğu tespit edildi. (Hem anne, hem babadan gelen kopyalar)

Sonuç: Sigara, romatoid artrit hastalığı riskini ARTIRIYOR.

Mehmet Saltürk

+++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
+++++++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Smoking is a major preventable risk factor for rheumatoid arthritis: estimations of risks after various exposures to cigarette smoke