Bu araştırmanın sonuçları obezite tedavisinde etkili enzimatik tedavi yöntemlerinin geliştirilebileceği umutlarını güçlendiriyor. Bu konudaki çalışmanın ayrıntılarına girmeden önce açlık ve tokluk hissi nedir, beyinde nasıl oluşur gibi bazı temel konulara kısa bir göz atmak gerekiyor.

Açlık ve tokluk hissi

Açlık ve tokluk hissi beynin hipotalamus bölgesi tarafından kontrol edilen ve bir dizi biyokimyasal reaksiyon sonucunda ortaya çıkan oldukça kompleks bir süreçtir. Bu süreçte, çeşitli enzimler proteinler ve hormonlar rol oynar.

Sağlıklı bir insan yeterli gıda aldığında beyin tokluk hissi sinyali göndererek yeme sonlandırılır. Sağlıklı insanlarda düzenli çalışan bu mekanizma obezite rahatsızlığı bulunan kişilerde maalesef çalışmaz. Bu durumdaki kişiler vücutlarına yeterli miktarda gıda almalarına rağmen beyinden tokluk hissi sinyali gelmediği için yemeye devam eder. Sonuçta vücuda gereğinden fazla alınan karbonhidrat ve şeker karaciğer tarafından yağa çevrilerek başta göbek ve kalça olmak üzere vücudun çeşitli bölgelerinde depolanırlar.

Açlık ve tokluk hissi birçok karmaşık reaksiyonlar zincirinden oluşmaktadır. Zincirin bazı aşamaları bilinse de bu konuda cevaplanması gereken halâ birçok soru bulunmaktadır. Örneğin bu sorulardan biri şöyleydi; “Obezite problemi olan kişiler doyduğunu neden anlamıyor, vücutları yeterli gıda almalarına rağmen neden yemeye devam ediyorlar?

Bu sorunun cevabı uzun yıllar arandı ve cevabı Helmholtz Zentrum München araştırmacıları tarafından titiz bir çalışma ile bulundu. Bu önemli buluş Ocak 2016 yılında Nature Communications dergisinde yayımlandı.

Sorunun cevabı: HDAC5 enzimi eksikliği. Obezite rahatsızlığı bulunan kişilerde bu enzim salgılanmıyor veya yetersiz salgılanıyor ve bu enzime bağlı bir dizi biyokimyasal reaksiyon gerçekleşmiyor. Bu eksik sonucunda beyne “Doydum” sinyali gitmiyor.

Obeziteye giden yolda “sinyal bozukluğu” nasıl bulundu

Dhiraj Kabra ve ekibi, obezlerde tokluk hormonu leptin’in verimli kullanılamaması neticesinde beyne doydum sinyali gitmemesinin başka bir ifade ile leptin direncinin oluşmasında diğer faktörlerin de rol oynayabileceğini düşündüler ve bu amaçla sağlıklı farelerde HDAC5 enzimi sentezleyen geni bloke ettiler. Genin bloke edilmesiyle birlikte tokluk hormonu Leptin direnci oluşmaya buna bağlı olarak farelerde aşırı yemek yeme eğilimi ve kilo alma sorunu başladı.

Tersten kontrol: Genin tekrar aktive edilmesiyle HDAC5 enziminin tekrar üretilmeye, buna bağlı olarakta tekrar Leptin hormonu miktarı artmaya başladı. HDAC5 enziminin yükselmesiyle birlikte farelerin aşırı yemeyi bıraktığı ve tekrar normal kiloya döndükleri görüldü.

Diğer faktörler de etkili

Konuyu sadece HDAC5 enziminin yokluğuna indirgemek sorunu tam olarak açıklamaya yetmiyordu, bu nedenle yapılan araştırmalarda, HDAC5 enziminin sadece leptin hormonu ile değil, aynı zamanda STAT3 transkripsiyon faktörü ile ilişkili olduğu ortaya çıkarıldı. Buna göre, HDAC5 enzimi ile Leptin hormonu arasında bir biyokimyasal etkileşimi STAT3 transkripsiyon faktörü tarafından sağlanıyor.

Leptin hormonu ve STAT3 transkripsiyon faktörü

Leptin (Tokluk hormonu), yağ hücreleri tarafından üretilen, beyin ile yağ depoları arasındaki komünikasyonu sağlayan bir hormondur. Kısaca ifade etmek gerekirse; “Eğer vücutta yağ reservi varsa leptin iştahı bastırarak vücuda aşırı gıda alımını engelliyor. obez kişilerde ise Leptinin bu düzenleyici etkisi bozulduğu için kişi doymasına rağmen iştahı kesilmediği için yemeye devam ediyor.”

Konuyu özetleyecek olursak

1. HDAC5 enzimi, STAT3 transkripsiyon faktörünü aktive ediyor
2. Aktive olan STAT3 transkripsiyon faktörü hücre zarında bulunan leptin reseptörlerine doğru gidiyor.
3. STAT3 transkripsiyon faktörü, leptin reseptörlerine ulaşınca onları aktive ediyor.
4. Aktive olan leptin reseptörleri yağ hücreleri tarafından üretilen tokluk hormonu leptini yakalayarak beynin hipotalamus bölgesine „DOYDUM“ sinyalini gönderiyor

Obeziteye karşı mücadelede yeni tedavi imkanı

Bu araştırmayla görüldü ki, beyinde HDAC5 enzimini üretilmesi ile birlikte beyinde bir dizi biyokimyasal reaksiyon başlayarak aşırı yemenin önüne geçiliyor. Gelecekte obezite ile mücadelede düzenli beslenme ve egzersiz yapmanın yanı sıra HDAC5 enzimi tedavisi de uygulanabilir. !!!

Bu konuda kesin bir şey söylemek için insanlar ile bir dizi klinik deney yapılması gerekiyor. Eğer sonuç insanlarda da pozitif olur ve leptin hassasiyet restorasyonu gerçekleşebilir ise, şişmanlık ve şişmanlığa bağlı gelişen Tip 2 Diyabet gibi metabolizma hastalıklarının tedavisinde yeni bir sayfa açılabilir.

Mehmet Saltürk

++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++

Kaynak

Hypothalamic leptin action is mediated by histone deacetylase 5

Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.