Nikotinin, kadın ve erkekte farklı etki gösterdiği uzun süreden beri bilinmektedir. Buna göre erkeklerin sigara bağımlısı olma olasılığı kadınlara göre yaklaşık iki kat daha fazla ama buna karşılık kadınlar sigarayı erkeklere göre daha zor bırakmaktadır. Örneğin, kadınlar Nikotin bandı tedavisine (nicotine replacement therapy, NRT) daha az yanıt verirken, daha sık relaps (yeniden başlama) yaşarlar.
Nikotin, beyinde nikotin yakalayıcı nikotinik asetilkolin reseptörleri (nAChR) aracılığıyla hareket eder. Son zamanlarda yapılan bilimsel araştırmalar ışığında bu konuda cinsiyet hormonlarının da ek bir etkisinin olduğu artık tartışılıyor. Bu da sigara içen kadınların sigara içmeyenlere göre daha erken menopoza girmesi gibi bazı bulguları destekliyor (1).
Nikotinin östrojen üretimi üzerindeki etkisi
İsveç Uppsala Üniversitesi’nden Erika Comasco ve meslektaşları nikotinin kadın beyninde nasıl bir etki yaptığını görmek amacı ile on kadın ile bir araştırma yaptı.
Daha önce hayvanlar ile yapılan ve şimdi de ilk olarak insanlarda tekrarlanan bu pilot çalışma, tek bir sigarada bulunan nikotin miktarının, kadın beyninde östrojen hormonu üretimini geçici olarak bloke etmek için yeterli olduğunu gösterdi. Bu sonuçlar muhtemelen kadınların nikotine karşı erkeklere göre neden farklı tepki verdiğini, örneğin kadınların sigarayı bırakmada neden daha fazla zorlandığını açıklayabilir.
Araştırma nasıl yapıldı
Burun spreyi içerisine, tek bir sigara içerisinde bulunan nikotin miktarına karşılık gelecek şekilde bir doz nikotin konuldu ve deneklere burun yolu ile verildi. Ayrıca nikotinin vücutta takibini yapabilmek için Aromataz* enzimine bağlı radyoaktif özelliğe sahip bir substrat enjekte ettiler. Radyoaktif olarak işaretlenmiş aromatazın beyinde nerede ve hangi miktarlarda aktif olduğunu belirlemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRT) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) görüntüleme tekniği kullanıldı. Ayrıca deneklerin kan örnekleri kullanarak hormon salınımını da ölçüldü.
(Aromataz*: Östrojen hormonunun üretiminden sorumlu bir enzim.)
Talamusta blokaj
Sonuç:
- Nikotin spreyi verilmeden önce: Yapılan beyin taramalarında, östrojen hormonu beklenildiği gibi öncelikle diensefalon (ara beyin), talamus, hipotalamus ve amigdala‘da tipik bir dağılım modeli gösterdi. (Not: Limbik sisteme ait olan bu beyin bölgeleri, endokrin sistem ve birçok temel vücut fonksiyonu için önemli kontrol merkezleridir.)
- Nikotin speryi verildikten sonra: Nikotin alımı Aromatazın tipik dağılım modelini değiştirdi. Talamustaki Östrojen hormonunun üretiminden sorumlu enzim miktarı önemli ölçüde düştü ki, bu durum bu alanda östrojen üretiminin bloke edildiğinin bir göstergesidir.
Bir sigaraya eşdeğer tek bir nikotin dozunun kadın beyninde östrojen üretim mekanizmasını kapatması şaşırtıcı olduğu kadar önemli bir bulgu.
Kemirgenler ve babunlarda benzer sonuçlar elde edilmişti
Aynı araştırma önceki yıllarda kemirgenler ve babunlar ile de yapılmıştı. Araştırmada nikotin, kemirgen fetüsünde ve yeni doğan kemirgenlerde östrojen üretimini bloke ettiği ve aynı etki nikotin metaboliti olan kotininde de görülmüştü.
İlk olarak kadınlarda yapılan bu araştırmanın sonuçları ile kemirgen ve babunlar ile yapılan araştırmanın sonuçları uyumlu çıktı (2).
Dişi babunlar ile yapılan bir başka deneyde de, benzer sonuçlar elde edilmişti. Babunların PET taramasında da nikotinin, östrojen sentezini bloke ettiğini görülmüştü. Ancak hemen belirtmekte yarar var, babunlardaki blokaj insanlarda olduğu gibi talamusta değil, beynin amigdala ve striatumun bölgelerinde gerçekleşti (3).
Bir görüş: Kadınların sigarayı erkeklere göre daha zor bırakması ve nikotin bağımlılığının daha fazla olması, nikotinin östrojen üretimini bloke etmesi ilgili olabilir ama bu muhtemelen tek sebep değil.
İhtimal o ki kadınların nikotin bağımlılığına yatkınlığı genetik yolla alma olasılığı erkeklere göre daha fazla. Bu nedenle sigarayla ilişkili akciğer kanseri veya kalp krizi gibi hastalıklardan etkilenme olasılığı kadınlarda erkeklere göre daha yüksek.
Bu araştırma, kadınların sigaraya erkeklerden neden bu kadar farklı tepki verdiğini açıklasa da, bu mekanizmada daha başka hormonların rol oynayıp oynamadığı konusunda pek bir şey söylemiyor. Bu nedenle bir sonraki adımda, nikotinin endokrin sistem üzerindeki tüm etkileri ve bu etkisinin hangi reaksiyonlarda yer aldığı araştırılması gerekiyor (4).
Benzer konuda hazırlanmış diğer makaleler
- Sigaranın zararları bilinenden daha fazla
- Sigara dumanı pasif içiciyi şişmanlatıyor
- Sigara zihinsel gerilemeye sebep oluyor
- Sigara içen kadınlar ortalama 10 yıl daha az yaşıyor.
- Son sigarayı söndürdükten sonra vücutta neler oluyor.
- Sigara alışkanlığı ve genetik yatkınlık
- Sigara, içildikten 15 dakika sonra genlere zarar vermeye başlıyor.
- Sigara, Romatoid artrit hastalığının ortaya çıkmasında en önemli risk faktörü
- Sigaranın parkinsona karşı koruyucu etkisi
- Alkolizm genetik bir hastalıktır
- Alkol bağımlılığına genetik yatkınlık
- Alkolün kas gelişimi ve hormon dengesine olumsuz etkisi
- Alkol, beynin esnek düşünmesini engelliyor
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
- Cigarette Smoking and Risk of Early Natural Menopause
- Nicotine Alters Estrogen Receptor-Beta-Regulated Inflammasome Activity and Exacerbates Ischemic Brain Damage in Female Rats
- Nicotine Blocks Brain Estrogen Synthase (Aromatase): In Vivo Positron Emission Tomography Studies in Female Baboons
- Nicotine dose in a single cigarette blocks estrogen production in women’s brains
Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
