İktidarsızlığa sebep olan genetik bir mutasyon keşfedildi

İktidarsızlık, erkeklerin yaklaşık yüzde 10’una etkileyen en yaygın cinsel işlev bozukluklarından biridir. Prevalans* açısından erektil disfonksiyon yaşamın üçüncü on yılında % 2.3 iken yaşamın yedinci on yılında % 53.4’e yükselmektedir (1). Erektil disfonksiyon özellikle yaşlılıkta yaygın görülen bir durumdur. Yapılan araştırmaların verileri 60 yaşındakilerin yaklaşık yarısı, 70 yaşındakilerin yaklaşık üçte ikisinin erektil disfonksiyon dan etkilendiklerini gösteriyor (2).

İktidarsızlığa sebep olan birçok neden bulunmaktadır. Aşağıda ön bilgi amacıyla iktidarsızlığa sebep olan fiziksel, psikoloji, nörolojik sebepler ile ereksiyon nedir, iktidarsızlık nedir gibi konulara kısaca değdikten sonra iktidarsızlık ile ilgi yeni keşfedilen genetik bir mutasyon dan bahsedilecektir.

Prevalans*: prevalans hızı veya prevalans oranı, belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara sahip tüm olguların oranıdır (wikipedia).

Ereksiyon nedir

Ereksiyon kan damarlarının, sinir sisteminin, hormonların ve kasların birbiri ile uyumlu etkileşimi sonucu ortaya çıkan karmaşık bir mucizedir. Penisin, kendiliğinden veya cinsel uyarılma yoluyla sertleşmesi anlamına gelir ve cinsel ilişkinin normal tamamlanması için bir ön şarttır (Not: Kadın klitorisi de ereksiyon yeteneğine sahiptir).

İktidarsızlık (Erektil disfonksiyon) nedir

Bilimsel adı impotentia coeundi olan iktidarsızlık yani erektil disfonksiyon, penisin cinsel ilişkiye girecek kadar sertleşmemesi sonucu oluşan bir sağlık sorundur. Birçok vakada cinsel istek (libido) olmasına rağmen tatmin edici bir seks mümkün değildir. Bazı vakalarda boşalma zamanlaması kontrol edilemezken bazı vakalarda boşalma hiç gerçekleşmez ki, bu son derece nadir görülen bir durumdur.

Tanı: Üç aylık bir süre içinde denemelerin % 75’inde yetersiz ereksiyonun olması iktidarsızlık şüphesini düşündürmelidir.

İktidarsızlığın sebepleri

Dünyada milyonlarca erkeği derinden etkileyen bu rahatsızlığın sebepleri arasında ilerleyen yaş, hormonal problemler, çeşitli hastalıklar, obezite, sigara içme ve dolaşım bozuklukları gibi faktörler bulunmaktadır. Ayrıca iktidarsızlığın nedenleri fiziksel olabileceği gibi psikolojik de olabilmektedir.

Erektil disfonksiyon şikayeti olan erkeklerin yaklaşık yüzde 70’i yaş ve fiziksel nedenlere dayanan hastalıklardan kaynaklanmaktadır. Bu durum özellikle 50 yaş üstü erkekler için geçerli olurken daha genç erkeklerde psikolojik nedenlerden kaynaklanan iktidarsızlık daha fazla görülmektedir.

Bazı durumlarda ise her ikisinin birleşimi ile ortaya çıkan iktidarsızlık da görülebilmektedir. Bu tür vakalar genellikle psikolojik sorunların fiziksel sınırlamaları arttırması ve buna bağlı olarak başarısızlık korkusunun ortaya çıkması ile ortaya çıkar.

Fiziksel sebepler

Erektil disfonksiyona sebep olan bir dizi hastalık bulunmaktadır. En önemlileri şunlardır.

Hormonal bozukluklar : Özellikle düşük testosteron seviyesi ereksiyon yeteneğini zayıflatır (3).
Nörolojik Bozukluklar : Sağlıklı bir ereksiyon için beyinden penise giden sinir sisteminde sinyallerin sekteye uğramaması gerekir. Multipl skleroz, parkinson,inme gibi sinir hastalıkları ile bazı tümörler sinyal iletimini bozarak penisin uyarılmasını olumsuz etkiler.
Omurilik hasarları : Omurilik ve disklerde meydana gelen hasarlar beyinden penise giden sinir uyarılarının iletimini olumsuz etkiler.
Pelvik alana cerrahi müdahaleler : Kasık veya alt karın bölgesine yapılan cerrahi müdahaleler penise giden sinirlerin zarar görmesine sebep olabilir. (4)
Erektil doku veya penis yaralanmaları : Cinsel uyarılma ve sertleşmeyi olumsuz etkileyen başka bir faktördür.
Genital malformasyonlar da iktidarsızlığa sebep olabilir.
Obezite
Diyabet (Diabetes mellitus) : Diyabet iktidarsızlığın en yaygın nedenlerinden biridir. Şeker molekülleri, kan damarlarının duvarlarında tahribat yaparak erektil dokulara yeterli kan akışını sekteye uğratır.
Kardiyovasküler hastalıklar: Damarlarda meydana gelen tıkanıklık peniste bulunan erektil dokulara yeterli kan akışını engeller. Bu durum erektil disfonksiyonun ortaya çıkmasında rol oynayan önemli fiziksel faktörlerden biridir.

Vasküler kalsifikasyon (ateroskleroz, arteriyoskleroz) : Damarlarda kalsiyum mineralinin depo edilmesi.
Koroner kalp hastalığı (CHD) : Yüksek tansiyon (hipertansiyon) veya yüksek kolesterole bağlı damar tahribatı (hiperkolesterolemi).
Periferik arter hastalığı (PAD) : Genellikle sigaradan kaynaklanan damar tahribatı.

Psikolojik sebepler

Özellikle genç erkeklerde görülür. (7)

Nedenlerine birkaç örnek

Depresyon
Stres
Engellemeler
Korkular
Özgüven eksikliği
Partner ile problemler
Cinsel kimlik uyuşmazlığı. Örneğin, onaylanmamış bir eşcinsellik

İlaçlar

Bazı ilaçlar da erektil disfonksiyona neden olabilir.

Birkaç örnek:

Gastrointestinal ajanlar (örneğin, Simetidin, Ranitidin)
Kalp ilaçları (örn.: Digitalis, Propafenone, Verapamil)
Antienflamatuar ilaçlar (örn.: Kortizon)
Drenaj için ilaçlar (örn.: Tiyazidler, Spironolakton)
Antihipertansif ilaçlar (örn.: Klonidin, dihidralazin)
Saç restoratör (Finasteride)
Depresyon ilaçları (Antidepresanlar)
Anksiyolitik ilaçlar, sakinleştiriciler (örn.: Fenotiazinler, Butirofenonlar, Tiyoksantenler)
Beta blocker (örn.: Propranolol, Atenolol)
Antiandrojenler (erkek seks hormonlarının etkisini engelleyen ajanlar)

***

Genetik faktör

Gerek genetik araştırmalar gerek ikizler ile yapılan araştırmalar iktidarsızlık vakalarının yaklaşık üçte birinin genetik faktörlerden kaynaklandığını işaret ediyordu ama yapılan çalışmalarda spesifik bir iktidarsızlık genine rastlanmamıştı.

Genetik bir mutasyon keşfedildi

Kaiser Permanente Kuzey Kaliforniya/Oakland, araştırma bölümünden Jorgenson ve meslektaşları ABD yaşayan 36.649 erkeğin genetik verilerini incelediler ve daha sonra bu sonuçları 222.358 İngiliz deneğin kayıtları ile karşılaştırdılar.

Yapılan araştırma sonucunda, 6. kromozom üzerinde SIM1 genine yakın bir pozisyonda bir mutasyonun olduğu ve bunun obezite ve diğer risk faktörlerinden bağımsız olarak erektil disfonksiyon riskini yüzde 26 oranında artırdığı tespit edildi.

Konuyu biraz açalım; SIM1 geni cinsel işlevde merkezi rol oynayan sinyal yolunun bir parçası, yeni keşfedilen bu mutasyon ise doğrudan SIM1 geni üzerinde yer almıyor yani geni meydana getiren nükleotid diziliminde bir değişikliğe sebep olmuyor. Peki, genin üzerinde yer almayan bu mutasyon nasıl oluyorda genin çalışmasını olumsuz etkileyerek ereksiyon sorununun ortaya çıkmasına sebep oluyor?

Cevap: Bu konuda yapılan ileri çalışmalar, bu mutasyonun genin çalışmasını sağlayan promotor denilen kısmını regüle ettiğini gösteriyor (Promotorlar genlerin çalışmasını sağlayan ve adeta bir şalter gibi çalışan başka bir DNA dizilimidir. Promotor çalışmazsa veya bir şekilde hasarlı ise ilgili gen de çalışamaz).

Yeni keşfedilen bu mutasyon SIM1 genini çalıştıran Promotoru olumsuz etkileyerek genin düzenli çalışmasını sekteye uğratıyor.

Sonuç

Daha iyi tedavi imkanı: Bu araştırma hiç kuşkusuz genetik kaynaklı iktidarsızlığın anlaşılmasında önemli bir mihenk taşı olacak gibi görünüyor. Araştırmayı yapan Jorgenson da yaptığı açıklamada, bu keşifle birlikte genetik kaynaklı erektil disfonksiyonun tedavisinde yeni ve etkili metotların geliştirilebileceğini vurguluyor.

Meraklısına SIM1 geni (genin lokasyonu ve bilinen diğer fonkisyonları)

SIM1 geni 6. kromozomun uzun kolunun 6q16.3 bandında yer alan 1301 nükleotid uzunluğunda bir gendir (5). Genin düzenli çalışmaması durumunda kafatası, yüz ve beyin gelişiminde anomaliler ve bu anomaliler ile bağlantılı gelişen aşırı yeme eğilimi (hiperfaji) gelişir.

6. kromozom, DNA’nın en küçük bilgi birimi olan 171 milyon baz çiftinden (nükleotid) meydana gelmiştir ve üzerinde 1100 ile 1600 arasında gen vardır. (çalışmalar devam ettiği için kesin rakam tam belli değil) (6). SIM1 geni de bu genlerden biridir.

SIM1 geni 6. kromozom üzerinde 12 parçadan (12 Exon dan) oluşmaktadır. Bu 12 parça, kromozomun 100385015.-100464929. nükleotitleri arasında yer almaktadır. Yani SIM1 genini oluşturan 12 Exon 79914 nükleotid içerisinde dağılmış bir şekilde yer almaktadır.

İktidarsızlığa sebep olan söz konusu mutasyon ise (Mutasyon ID: rs17185536) kromozomun 100173055. nükleotidinde bulunmaktadır, bir başka ifadeyle söyleyecek olursak; mutasyon ile SIM1 geni arasında 211690 nükleotid bulunmaktadır. Söz konusu mutasyon nedeniyle kromozomun 100173055. pozisyonuna Cytosine (C) yerine Thymin (T) gelmiştir.