Biyolojik saat, güneş ışığında meydana gelen saatlik. günlük, aylık ve mevsimsel değişimlerin metabolizmaya olan etkisidir. Güneş ışığının süresiyle alakalı bu ritmik değişimler vücutta hormonal değişimlere, hormonal değişimler 
de metabolik değişimlere sebep olur.
Biyolojik saat, bir anlamda içsel saattir ve bu içsel saat bizim ne zaman yorulacağımızı metabolik süreçlerin ne zaman hızlanıp ne zaman yavaşlayacağını ne zaman yatıp ne zaman uyanacağımızı belirler.
Bazı kişiler sabahları yataktan çok zor kalkarken bazılarının çok zinde kalkması, bazılarının ilk akşamdan yatağa uzanıp uyurken, bazılarının gece geç saate kadar ayakta kalkması biyolojik saatin her insanda farklı çalışmasından kaynaklanmaktadır.
Uzun zamandır insandan insana değişen biyolojik saatteki bu farklılığın genetik olduğuna dair bilgiler bulunmaktaydı ama yatma ve kalkma konusunda kişiden kişiye farklılığın genetik nedenleri ilk olarak keşfedildi.
15 gen farklı
Amerikanın Mountain View şehrinde bulunan 23andMe adlı biyoteknoloji firması tarafından 89283 kişi ile yapılan ve nature communications dergisinde yayınlanan bir araştırma bu farklılığın 9 farklı kromozomda 15 farklı genin
çeşitli noktalarında bulunan varyasyondan kaynaklandığını gösteriyor.
Konu ile ilgili yapılan açıklamada sabah erken kalkanların genlerinin belirli bölgelerinde aynı dizilimlerin sıklıkla tekrarlandığı ve ayrıca erken kalkma geninin kadınlarda daha yaygın olduğu belirtiliyor.
Araştırmadan ortaya çıkan bazı sonuçlar
- 15 genden 7’si biyolojik saati kontrol eden genlerin yakınında bulunuyor. Bu genle, uyku süresi, uyku evresi (mesela REM evresini) ve biyolojik saatin gün ışığına karşı hassasiyetini ayarlayan genler. (Bu genlerde meydana gelen değişiklikler narkolepsi (istemsiz uyku hali) tetikleye bilmektedir.)
- 15 genden 4 gen gün içerisinde tansiyon, nabız, vücut ısısı gibi metabolik faaliyetleri zamana göre ayarlıyor.
- 15 genden 4’ünün fonksiyonu tam olarak belirlenemedi.
- Sabah erken kalkanların çoğunluğu kadınlardan oluşuyor.
- Sabah erken kalkanlarda uykusuzluk ve uyku apnesi olasılığı daha az.
- Sabah erken kalkanlarda geç kalkanlara göre üçte bir oranında daha az depresyon görülüyor.
- Sabah erken kalkanlarda vücut kitle indeksi ortalamadan biraz daha düşük.
- Sabah erken kalkanlarda huzursuz bacak sendromu daha az.
Mehmet Saltürk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++
Kaynak
Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
