1. Spor mutlu ediyor
Spordan sonra neden kendimizi daha iyi hissederiz: Spor esnasında, örneğin koşu yaparken endorfin ve serotonin adında iki hormonunun salgısında belirgin bir artış olur. Koşu nedeniyle kaslarda oluşan fiziksel yorgunluğu gidermeye yarayan bu artışın aynı zamanda insan psikolojisinde de olumlu etkileri vardır.
Spor yapan kişi kendini daha mutlu hisseder: Spor, aslında kişinin kendisine karşı vermiş olduğu mücadelede zoru başarmasıdır ve bu başarı kişinin özgüvenin artmasına sebep olur. Sonuçta bu fiziksel ve psikolojik başarı beyinde ödül olarak algılanır ve böylece spor yapan kişi mutlu olur.
2. Spor yağ yakıyor
10 dakika koşu yapmak, fitness salonunda 10 dakika spor yapmaktan daha fazla yağ yakıyor. 45 dakika üzerindeki koşularda ise vücut gerekli olan enerjiyi vücutta depolanmış olan yağlardan karşılar.
Haftada 3-4 kez 60 ila 90 dakika arası koşu yapmak vücudun yaklaşık 2000 kalori yakmasına sebep olur. Eğer bu koşu aç karnına yapılırsa, vücutta şeker ve karbonhidrat gibi kolay yakılan enerji kaynağı olmayacağı için vücut enerji ihtiyacını direkt yağları yakarak karşılar. Ayrıca spordan sonra özellikle su ve şekersiz çay içmek yağların yakılmasını daha da hızlandırır.
3. Spor tansiyonu düşürüyor
Koşu sırasında kalp daha hızlı çalışır ve buna bağlı olarak kan basıncı artar. Bu durum her ne kadar bir çelişki gibi görünse de vücudumuzdaki düzenleyici mekanizmalar sayesinde sağlık açısından hiçbir tehlike oluşmaz. Koşudan sonra tansiyon tekrar normal bir seviyeye döner ve hatta bazen gün boyu düşük seviyede kalır.
Uzun yıllar düzenli spor yapanların kalpleri normalden daha büyük ve kalp kasları daha güçlüdür. Büyük kalp daha yavaş çalışır ama buna karşın daha fazla kan pompalar ve bu yüzden sporcuların kalbi daha az yorulur. Sporcuların nabız ve tansiyonlarının düşük olmasının sebebi kalplerinin büyük ama yavaş çalışmasından kaynaklanır.
4. Spor kasları güçlendiriyor
Kas hücreleri, yağ yakma bakımından vücuttaki diğer hücrelere göre daha hızlı bir metabolizmaya sahiptir. Bu yüzden vücudun en fazla enerji tüketen hücreleri kas hücreleridir. Kas hücreleri sadece spor esnasında yüksek kalori tüketmekle kalmaz aynı zamanda spor dışı zamanlarda da yüksek kalori tüketirler bu yüzden kas hücrelerinin kalori gereksinimleri oldukça yüksektir.
Herhangi bir fitness programına başlayan kişinin bedeni zamanla değişmeye başlar. Hemen birkaç ay içinde belde belirgin bir incelme, kol ve bacak kaslarında büyüme ve gelişme gözlenir.
Spor dışı zamanlarda 1 kg kas, 1 kg yağa göre günde 25 kalori, ayda 750 kalori, yılda 9165 kalori olmak üzere daha fazla kalori yakar. Başka bir ifadeyle, 1 kg kas yılda 3 günlük kaloriyi fazladan tüketir.
Sporun kasları güçlendiren etkisini bir örnekle anlatalım: Vücut ağırlığı 75 kg olan iki kişiden birinde % 45 kas indeksi (kaslı kişi), diğerinde ise % 45 yağ indeksi (kassız kişi) olsun. Sporun etkisinden dolayı kaslı kişi kassız kişiye göre günde 780 kalori, yılda 287437 kalori daha fazla yakacak. Yani, vücutta sadece kaslar hesaba katıldığında, % 45 kas indeksine sahip kişinin kasları tek başına yılda 95 günlük kaloriyi tüketmekte.
5. Spor kan şekerini düşürüyor
Ailesinde diyabet hastalığı bulunanlar riskli grubundadırlar. Bu kişilerin, koruyucu önlem olarak, koşu ve düzenli kas egzersizleri yapması muhtemel diyabet riskini büyük oranda düşürmektedir. Çünkü spora başlar başlamaz vücut enerjisini en kolay karşılayacağı kaynağa başvurur ki, bu da kandaki şekerdir. Kan şekerini en iyi düşüren spor faaliyetlerinden biri de haftada en az üç kez 45 dakika tempolu koşudur. Bunun dışında düzenli kas egzersizleri de diyabet riskini % 25-35 oranında düşürmektedir.
6. Spor sırt ve bel ağrılarını gideriyor
Hareketsiz yaşam tarzı kasların en büyük düşmanıdır oysa iskelet kasları bize ömür boyu lazımdır ve onlara fit tutmak zorundayız.
İşi gereği masa başında oturmak zorunda olan büro çalışanları ve hareketsiz bir yaşamı tercih edenlerde, yani tembellik yapanlarda bel ve sırt ağrıları kaçınılmazdır. Bel ve sırt kaslarının güçlendirmenin en iyi yolu ise spor yapmaktır. Bu konuda en ideal spor yüzme yada su dolu havuzda yürümektir. Bu tür sporlar en ufak ve en derinlerdeki kasların uyarılarak çalışmalarını sağlar.
Ayrıca evde de bel ve kasları güçlendirecek egzersizler uygulanabilir. Örneğin Airex-Kissen denilen hafif-sert bir sünger üzerinde dengede kalmaya çalışarak yapılan egzersizler bel ve sırt kaslarını güçlendirmede etkilidir. Eğer evde Airex-Kissen denilen sünger yoksa çok yumuşak bir top ya da katlanmış bir havlu üzerinde de bu egzersizler yapılabilir.
7. Spor kalp ve kan dolaşım sistemini güçlendiriyor
Spor sırasında vücutta kan ve oksijen gereksinimi artar. Hiç spor yapmamış olupta ilk defa koşuya çıkanlarda vücuda yeterli miktarda kan pompalanamadığı için kişi özellikle nefes alıp vermekte güçlük çeker. Bu durum normaldir ve vücut bir sonraki koşu için hazırlıklara başlamıştır. Zira vücut ilk egzersizden hemen sonra kaslara glikojen* depolamaya başlar. İlerleyen gün ve aylarda spor esnasında daha rahat nefes alınmaya ve kalp vücuda daha rahat kan pompalamaya başlar.
Sporun yedi ana başlıkta ruha ve bedene olan tüm bu pozitif etkileri spor bittikten sonrada devam eder.
Glikojen*: Glikojen, karbonhidratların polisakkaritler grubundan doğal organik bileşiktir. Her glikojen molekülü, birbirine bağlı yüzlerce glikoz molekülünden oluşan karmaşık bir yapıdadır. Vikipedi
Teşekkür: Bu makaleyi hazırlarken gerek bilimsel gerekse moderasyon aşamada bana büyük yardımı dokunan Düsseldorf Heinrich-Heine Üniversitesi Patoloji bölümünden arkadaşım Biyolog Dr Ercan Çalışkan’a çok teşekkürler
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++
Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.