Çağın Hastalığı Kanser
Toplumda, kanserin birçok türünün genetik mirastan kaynaklandığına dair yaygın bir inanış hakimdir. Bu yanlış inanış, birçok kişinin kaderciliğe yönelmesine ve kansere karşı önlem almamasına sebep olmaktadır.
Dünya sağlık örgütünün(WHO) raporunda, ölen her sekiz kişiden birinin ölüm nedeninin kanser olduğu belirtilmiştir. Buna göre Dünya
üzerinde kanserden hayatını kaybedenlerin sayısı, AIDS, tüberküloz ve sıtmadan hayatını kaybedenlerin toplamından bile fazladır. Sadece 2011 yılı içerisinde kanserden hayatını kaybedenlerin sayısı 7.6 milyon kişiyi geçmiştir. Yapılan hesaplamalara göre, bu rakamın 2030 yılında 17 milyon kişiye ulaşacağı tahmin ediliyor. (1)
Union for International Cancer Control`un raporu ise kanser vakalarının % 21 i enfeksiyonlardan kaynaklandığını gösteriyor.
Örneğin, rahim ağzı kanserine sebep olan human papillomavirus(HPV) enfeksiyonu, veya mide ve karaciğer kanserine sebeb olan hepatit enfeksiyonu gibi…
Bu konuda geliştirilmiş olan aşılar üçüncü Dünya ülkelerine zamanında ve yeterince ulaştırılabilmiş olsa, birçok insanın hayatı kurtarılmış olacak.Yapılan araştırmalar, rahim ağzı kanserinden ölenlerin % 80`nin üçüncü Dünya ülkelerinde olduğunu gösteriyor. (2)
Tüm kanser türlerinin % 40’ı önlenebilir vakalar.
Kansere sebep olan birçok risk faktörü bulunmakta ve bu faktörler uzun zamandan beri bilinmekteydi. Şimdi, daha önce bilinenler ile son yapılan çalışmalar toplu bir sekilde detaylı olarak British Journal of Cancer Research dergisinin 6 aralık 2011 tarihli sayısında yayınlandı. (3)
Yapılan bu son çalışma, tüm kanser vakalarının en az %40 nın, yaşam tarzındaki yanlışlıklardan vazgeçerek önlenebileceğini gösteriyor.
Yaşam tarzımızdaki bu yanlışlıklar nelerdir : Öncelikle sigara, kötü beslenme ve hareketsizlik ve yetersiz medikal önlemlerdir.
En önemli risk faktörü sigara
Tümör oluşumuna sebep olan faktörler kadın ve erkekte farklılık göstermesine rağmen, sigara bu konuda istisna teşkil etmektedir. Yapılan araştırmalar sigaranın, hem kadında, hem de erkekte aşağı yukarı eşit oranda risk oluşturduğunu göstermektedir. Buna göre erkeklerde görülen tüm kanser türlerinin %23`ü ile kadınlarda görülen tüm kanser türlerinin %15,6 sı sigaradan kaynaklanmaktadır. Sigarada bulunan doksanın üzerindeki kansorojen madde sadece akciğerlerde değil, diğer organlarda da tümör oluşumuna sebep olabilecek risk faktörleri içermektedir.
Sigara dışındaki risk faktörleri
Kanserde rol oynayan risk faktörleri sadece sigara ile sınırlı kalmıyor. Sigaranın dışında tümör oluşumuna sebeb olan daha birçok risk faktörü daha bulunmaktadır.
Örneğin;
- Yeterli miktarda sebze ve meyve tüketilmemesinden kaynaklanan kanser vakaları.(erkeklerde % 6,1, kadınlarda % 6,9 )
- Fazla miktarda et ve tuz tüketimi. (tüm kanser vakalarının % 9 u)
- Fazla kilo ve obeziteden kaynaklanan kanser vakaları. (erkeklerde %4,1, kadınlarda % 3,4 )
- İş yerinde maruz kalınan kanserojen maddelerden kaynaklanan kanser vakaları. (erkeklerde %4,9, kadınlarda % 3,7)
- Hareketsiz bir yasam ve radyasyona maruz kalmaktan kaynaklanan kanser vakaları
- Enfeksiyonlardan kaynaklanan kanser vakaları. (% 21)
Başlıklar halinde bu çalışmadan çıkarılan sonuçlar:
- Erkekte, vitamin ve mineral eksikliği ile sebze ve meyve tüketiminin azlığı, tümör oluşumundan önemli yer tutmaktadır. (Yapılan bu araştırmadan ortaya çıkan önemli bir sonuçta, vitamin ve mineral eksikliğinden kaynaklanan yemek borusu kanseri riskinin, alkolün oluşturduğu riskten daha büyük olduğudur.
- Fazla tuz tüketimi, mide kanseri vakalarında önemli faktör.
- Kadınlarda fazla kiloların oluşturduğu kanser riski, alkolün oluşturacağı riskten daha fazla. Fazla kiloların kadınlarda bağırsak, rahim, yemek borusu, böbrek kanserlerinin tetikleyicisi olduğu biliniyordu. Bu araştırmayla her on kişiden birinde, şişmanlıktan kaynaklanan meme kanseri vakası görüldüğü tespit edildi.
- Sigara sadece akciğer kanserine değil, aynı zamanda gırtlak, yutak, mide, yemek borusu ve mesane kanserlerine sebeb olmaktadır.
- Her 25 kanser vakasından biri, sağlıksız iş koşullarından ve elverişsiz ortamlarda çalışmak zorunda kalan kişilerde görülmektedir.
- Birçok rahim ağzı kanseri vakası, HPV-aşısı ile (Humanen Papillomaviren (HPV) önlenebilir. (4) (5)
Daha detaylı bilgilerin elde edilmesi için çalışmalara devam ediliyor. Örneğin sigaradan kaynaklanan akciğer kanserinin hangi tür tiryakileri ne oranda tehdit ettiği, kaç yıl sigara içildikten sonra tehlikenin belirmeye başladığı veya bunların yaşa göre sınıflandırılması gibi ince ayrıntılar, yapılacak yeni araştırmalarla ortaya çıkacak.
Kansere karşı alınacak basit ama etkili önlemler
Dünyada 1.5 milyar insanın obezite problemi bulunmakta ve her yıl 5 milyon kişi alkol, sigara ve bilinçsiz beslenmeden kaynaklanan kanserden hayatını kaybetmektedir.
Bireysel önlemler
Her insanın kansere karşı kişisel mücadele yapabileceği çok önemli aynı zamanda etkili üç altın kural bulunmaktadır.
- Sigara ve alkolden uzak durmak.
- Spor yapmak.
- Sağlıklı beslenmek ve 40 yaşından sonra yılda en az bir kez sağlık kontrolünden geçmek.
Devletin alacağı önlemler
Devlet, ebeveynleri ve çocukları sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam konusunda eğitecek kapsamlı projeler üretmeli. Tütün, alkol, ve sağlıksız beslenmenin tehlikeleri basın ve yayın organları yoluyla sürekli anlatılmalı. Devlet, mahallelere her yaşa hitap edebilen spor tesisleri kurularak, insanları spora özendirilmeli.
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltuerk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
