Domuz Böbreği Nakillerinde Devrim: İnsan Bağışıklık Sistemiyle El Sıkışmak
Organ bekleyen yüz binlerce insan var. Her gün, uygun bir organ bulunamamasının yol açtığı
çaresizlikle boğuşan ailelerin hikayelerine tanık oluyoruz. İşte tam bu noktada, domuzdan insana organ nakli, yani ksenotransplantasyon, büyük bir umut ışığı olarak önümüzde duruyor. Ancak bu çığır açıcı yolculukta aşılması gereken devasa bir engel var: insan bağışıklık sistemi.
Geçtiğimiz günlerde ESOT Kongresi’nde açıklanan çığır açıcı bir araştırma, bu engeli nasıl aşabileceğimize dair bugüne kadarki en net haritayı sundu. Fransız bilim insanı Dr. Valentin Goutaudier liderliğindeki uluslararası bir ekip, domuz böbreğinin insan vücuduna nakledildiğinde neler olduğunu hücre hücre takip etti ve elde ettikleri sonuçlar gerçekten çarpıcı!
Ret Süreci Nasıl İşliyor?
Düşünün, vücudunuza yabancı bir misafir geliyor… Bağışıklık sistemimiz de bu durumu tam olarak böyle algılıyor ve bu “yabancıya” karşı hemen bir savaş başlatıyor. Domuz böbreği nakillerinde de durum farksız değil. İnsan bağışıklık sistemi, “Bu bana ait değil!” sinyalini aldığı anda, nakledilen organı reddetmek için derhal harekete geçiyor.
Peki bu yıkıcı süreç tam olarak nasıl işliyor?: İşte burada mekansal moleküler görüntüleme (spatial molecular imaging) adını verdiğimiz süper bir teknoloji devreye giriyor. Dr. Goutaudier ve ekibi, bu ileri teknoloji sayesinde, insan bağışıklık hücrelerinin domuz böbreği dokusuna nasıl sızdığını ve ona nasıl tutunduğunu adeta bir film şeridi gibi izledi. Bu sayede, reddetme mekanizmasını hücre hücre, an be an anlama fırsatı buldular.
Buldukları şeyler gerçekten inanılmazdı:
- Erken Uyarı Sinyalleri: Nakilden sadece 10 gün sonra, bağışıklık sisteminin reddetmeye başladığına dair ilk sinyaller ortaya çıktı. Yani, savaş çok hızlı başlıyor!
- Zirve Noktası: Reddedilme süreci yaklaşık 33. günde zirveye ulaşıyor. Bu, bağışıklık sisteminin domuz böbreğine karşı en yoğun saldırıyı başlattığı dönem anlamına geliyor.
- Kritik Müdahale Penceresi: Araştırmacılar, bu bağışıklık tepkilerini tam 61 gün boyunca takip ettiler ve bir şeyi kesin olarak anladılar: Hedefe yönelik tedavilerin bağışıklık saldırısını yatıştırabileceği kritik bir zaman aralığı var. Yani, doğru zamanda, doğru müdahalelerle bu savaş kazanılabilir !
- Böbreğinin filtreleme sisteminin istilasi: En çarpıcı keşiflerden biri de, insan bağışıklık hücrelerinin nakil sonrası domuz böbreğinin filtreleme sisteminin her yerinde bulunmasıydı. Bu da reddedilmenin ne kadar kapsamlı bir süreç olduğunu gösteriyor.
Moleküler Haritalama ile Reddi Durdurmak
Bu çalışmanın önemi, insan bağışıklık sisteminin nakledilen bir domuz böbreğiyle nasıl etkileşime girdiğine dair bugüne kadarki en ayrıntılı moleküler haritayı sunmasından kaynaklanıyor. Bağışıklık hücresi davranışları ve gen ifadeleri belirlenerek, ret önleyici tedavilerin iyileştirilmesi ve nakil yaşayabilirliğinin artırılması hedefleniyor.
Bu, bağışıklık sisteminin domuz böbreğine karşı tam olarak nerede ve nasıl bir tepki verdiğini gösteren bir yol haritası olduğu anlamına geliyor. Bu harita sayesinde, bağışıklık sisteminin yanlış hedeflere saldıran kısımları daha hassas bir şekilde hedeflenebilir.
Araştırma ekibi ayrıca insan bağışıklık hücrelerini domuzun yapısal hücrelerinden ayırmak için özel bir bilgisayar programı da kullandı. Bu sayede, bağışıklık hücrelerinin böbreğe nasıl sızdığı çok net bir şekilde gözlemlendi. Özellikle makrofajlar ve miyeloid hücreler adı verilen bağışıklık hücrelerinin, reddedilme sürecinde kilit rol oynadığı da bir kez daha doğrulandı.
En olumlu gelişmelerden biri de, hedefe yönelik tedaviler uygulandığında, bağışıklık sistemi kaynaklı reddedilme belirtilerinin başarıyla zayıflatılması oldu. Bu durum, genetik olarak değiştirilmiş domuz böbreklerinin insanlara nakledilmesi ve uzun süre çalışması hayalinin hiç de uzak olmadığını gösteriyor. Üstelik bu gelişmeler, 2025’te ABD’de yaşayan insanlara domuz böbreği nakillerinin ilk klinik denemeleri başlarken çok kritik bir zamanda gerçekleşti.
Domuzdan İnsana Böbrek Nakilleri Rutin Hale Gelir mi?
Küresel organ kıtlığı krizini çözmek için ksenotransplantasyonun giderek daha fazla önem kazandığı bir dönemdeyiz. Bu yeni bulgular, araştırmacıları genetik olarak değiştirilmiş domuz böbreklerini uzun vadeli, uygulanabilir bir çözüm haline getirmeye bir adım daha yaklaştırıyor.
Bir sonraki aşamada bilim insanları, ret önleyici tedavileri optimize etmeye, donör domuzlardaki genetik değişiklikleri daha da geliştirmeye ve ret tepkilerini izlemek ve yönetmek için erken teşhis protokolleri geliştirmeye odaklanacaklar.
Moleküler düzeydeki spesifik bağışıklık etkileşimlerini anlamak, reddedilmenin tırmanmadan önce önleyebilecek hedefe yönelik müdahaleler geliştirmeye olanak tanıyor. Bu araştırma, yakın gelecekte daha güvenli ve daha etkili domuzdan insana nakiller için zemin hazırlıyor.
Bilimsel ilerleme hızlandıkça, araştırmacılar genetik olarak değiştirilmiş domuz böbreklerinin önümüzdeki on yıl içinde rutin bir nakil seçeneği haline gelebileceği konusunda temkinli bir iyimserliğe sahipler. Ancak, düzenleyici onaylar için farklı hasta popülasyonlarında tutarlı güvenlik ve etkinlik kanıtı gerekecek.
Bu gelişmeler, organ bekleyen binlerce hasta için gerçekten umut verici. Belki de çok yakında, domuzlar sayesinde ikinci bir yaşam şansı yakalayan insanların hikayelerini dinleyeceğiz.
💡İlerleme, yalnız yürünen bir yol değil, el ele verilen bir koşudur. Bilgiyi çoğaltalım, umudu çoğaltalım!💡
Benzer konularda hazırlanmış diğer makaleler
Mehmet Saltuerk
++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
The Institute for Genetics
of the University of Cologne
++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
- Goutaudier V., Williams, C., Morgand, E., et al. Application of a Novel Spatial Transcriptomic 6000-Plex Panel in Pig-to-Human Xenotransplantation. Presented at ESOT Congress 2025; 30th June 2025; London, United Kingdom.
- Loupy, A., Goutaudier, V., Giarraputo, A. et al. (2023). Immune response after pig-to-human kidney xenotransplantation: A multimodal phenotyping study. The Lancet, 402(10408), 1158–1169. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(23)01855-3
- Montgomery RA, Stern JM, Lonze BE, Tatapudi VS, Mangiola M, Wu M, Weldon E, Lawson N, Deterville C, Dieter RA, Sullivan B, Boulton G, Parent B, Piper G, Sommer P, Cawthon S, Duggan E, Ayares D, Dandro A, Fazio-Kroll A, Kokkinaki M, Burdorf L, Lorber M, Boeke JD, Pass H, Keating B, Griesemer A, Ali NM, Mehta SA, Stewart ZA. Results of Two Cases of Pig-to-Human Kidney Xenotransplantation. N Engl J Med. 2022 May 19;386(20):1889-1898. doi: 10.1056/NEJMoa2120238. PMID: 35584156.
