Sigarayı bırakmak mümkün mü?
Bu sorunun cevabı kimine göre mümkün kimine göre imkansız… Nature Genetics dergisinin 19 ekim 2009 tarihli sayısında yayımlanan bir araştırma toplumda yaygın olan görüşün aksine sigarayı bırakmada iradeden çok genetik mutasyonların önemli olduğunu gösteriyor.
Bu araştırmadan çıkan sonuca göre sigarayı bırakabilmek ya da bırakamamak genlerimizde bulunan noktasal mutasyonların(SNP)* nerede ve nasıl olduğuna bağlı olarak değişiklik gösteriyor.
Daha önce yapılan birçok araştırma da sigara bağımlılığının derecesinin kişiden kişiye değişen gen varyasyonlarından (mutasyonlar) kaynaklandığını gösteriyordu. Bu mutasyonlar gerek Nature Genetics dergisinde yayınlanan makaleler ile gerekse Decode Genetics ve Pharmariese Glaxo-Smith-Kline adlı firmaların yapmış olduğu çalışmalar ile defalarca teyid edilmiştir..
Son yapılan bu çalışma ise sigara bağımlılığı ile direkt ilgisi bulunan mutasyonların hangi gende ve genin neresinde bulunduğunu gösteriyor. 140.000 kişi ile yapılan bu büyük çaplı genetik çalışma çeşitli kromozomlar üzerinde bulunan ve kişiden kişiye değişen noktasal mutasyonların nerede oldugunu tam olarak göstermesi ve kişinin günlük sigara tüketimini belirlemesi açısından büyük önem taşıyor.
Başka bir ifadeyle mutasyonun yeri ve şekli sadece ne kadar kuvvetli sigara tiryakisi olacağımıza karar vermekle kalmıyor aynı zamanda sigarayı kolay mı yoksa zor mu bırakacağımıza ve hatta hangi hastalıklara daha yatkın olduğumuza da kara veriyor.
Örneğin;
- 8. ve 19. kromozomda mutasyon bulunanlar çok sigara içiyorlar. Bu grup aynı zamanda akciğer kanseri riskininin en yüksek olduğu grup.
- 15. kromozomda mutasyon bulunanlar da çok sigara içmekle beraber bunların tiryakiliği ve hastalığa yakalanma riski biraz daha düşük.
- 11. kromozomda mutasyonu bulunanlar bir ihtimal çok sigara içiyorlar. (tam olarak belli değil)
- 9. kromozomdaki mutasyon özel bir mutasyon olduğu için bu gruptakiler hafif tiryaki oluyorlar.
Sonuç
Sigara içildikçe beyinde sürekli dopamin ve serotonin salgılanarak keyif alınıyor. Genlerinde bu varyasyonlar bulunanlar eğer bir şekilde sigaraya başlarsa vücutları en kısa zamanda nikotine bağımlı hale gelebilir. Nikotin, Dopamin ve Serotonin salgılanmasını tetikleyerek kişinin sürekli keyif almasına, keyif aldıkça sigara içmesine, sigara içtikçe keyif almasına sebep olmaktadır.
Sigaraya hiç başlamamış kişilerin genlerinde bulunması muhtemel bu mutasyonları düşünerek sigaraya hiç el uzatmaması gerekir. Çünkü vücut bilinmeyen keyfe yabancıdır ve hiçbir zaman bu keyfe ihtiyaç duymayacaktır.
Mutasyonlar neden önemli
Genlerdeki nükleotid dizilimininin sırası o genin sentezleyeceği enzimin genetik şifresini içerir. Mutasyonlu genlerde ise bu şifre farklıdır ve bu farklılık olması gerekenden farklı bir enzimin sentezlenmesine sebep olur. Mutasyon nedeni ile yapısı değişen enzim beyindeki Nikotin Yakalayıcı Reseptörler tarafından yakalanır. Yakalanan bu enzim beyinde mutluluk hormonu olarak adlandırılan dopamin ve serotonin üretilmesini tetikler.
SNP*: DNA ların yapı taşı olan nükleotidlerden sadece bir tanesinin “A” yerine “G”, veya “C” yerine “T” gelmesi şeklinde olan mutasyonlardır Sigara bağımlılığının derecesini belirlemede önemli rol oynayan bu noktasal mutasyonlara Single Nucleotide Polymorphism(SNP)* adı verilmektedir.
Mehmet Saltürk
++++++++++++++++++++++++++++++
Dipl. Biologe Mehmet Saltürk
Institute for Genetics
University of Cologne
++++++++++++++++++++++++++++++
Kaynaklar
- Sequence variants at CHRNB3–CHRNA6 and CYP2A6 affect smoking behavior
- Genome-wide meta-analyses identify multiple loci associated with smoking behavior
Bu blogdaki makaleler bir başka yayın organında kaynak gösterilmeden yayınlanamaz, çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
